Artwiński

Artwiński h. Dębno, w Małopolsce. Ich pierwotnym nazwiskiem było pewnie Artwin, które jest notowane w Świętokrzyskiem w XIX wieku. 

W 1822 r. zamieszkiwali w miejscowości Winiary, parafia Stary Korczyn, obecnie pow. Busko Zdrój. W tradycji rodzinnej utrzymywano, że wywodzą się ze zdeklasowanej po roku 1832 szlachty, pieczętującej się herbem Dębno (Wikipedia). 

W Turcji znajduje się miasto Artwin (Artvin), w którymz żyła liczna diaspora Ormian. Możliwe, że przodkowie Artwińskich należeli właśnie do mieszkańców tego miasta, którzy znaleźli schronienie na terenie dawnej Rzeczypospolitej.

Z nich: Tomasz (zm. 1905), urzędnik dworski i samorządowy, zarządca majątku. Stefan (zm. 1939), aptekarz, legionista, prezydent miasta Kielce, zamordowany przez Niemców w 1939 r.

Genealogia 
(osób: 27)

• AGNIESZKA Konstancja Artwińska (14 XII 1855-1893), c. Tomasza i Marianny Piotrowskiej; zamieszkała 1877 r. Młodzawy Duże, pow. Pińczów; ur. Kowary, parafia i powiat Proszowice, chrz. 1855 (Wikipedia; MK Proszowice); m. (1877 Młodzawy) Roman Maciej Pawłowski (23 II 1844-1922), s. Stanisława i Julii Madalińskiej, urzędnik magistratu guberni radomskiej; ur. Radom; ślub w parafii Młodzawy Małe, pow. Pińczów, uwagi: on kawaler lat 33, ona panna lat 21 (MK Młodzawy); dzieci: 1/ Tomasz (ur. 1882 Młodzawy Duże); 2/ Zofia (ur. 1888 Warszawa) – Pawłowscy.

Stefan Artwiński
(1863-1939)

• STEFAN Władysław Artwiński (11 VIII 1863-1 XI 1939), s. Tomasza i Marianny Piotrowskiej, aptekarz, legionista, działacz społeczny i polityczny, prezydent miasta Kielce; w domu rodzinnym Stefana panował duch patriotyzmu i tradycja popowstaniowa, co zaważyło na dalszych losach przyszłego prezydenta Kielc; uczęszczał do gimnazjum w Pińczowie, skąd został wydalony z wilczym biletem, po kłótni z carskim urzędnikiem; maturę zdał eksternistycznie, ukończył 1890 r. farmację na Uniw. Warszawskim, z tytułem prowizora farmacji; praktyki odbywał w stołecznych aptekach, następnie wyjechał do Dorpatu w Rosji, obecnie Tartu w Estonii; po studiach prowadził drogerię w Kielcach, by później przenieść się do Buska-Zdroju i Łopuszna, gdzie kierował aptekami; po powrocie do Kielc, stał się właścicielem apteki w 1901 r.; członek rady miejskiej w Kielcach od 1906; członek PPS od 1912, członek POW, ps. Stary, Dębno, brał czynny udział w rozbrajaniu wojsk austriackich 1918; działał w Związku Strzeleckim, gdzie do 1923 pełnił funkcję prezesa; członek PD, członek Komitetu Obrony Państwa w Kielcach 1920 r., prezydent miasta Kielce w latach 1934-1939; odznaczony licznymi orderami, m.in. krzyżem kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski 10 X 1933 r.; ur. Igołomia koło Miechowa, zamordowany przez Niemców, poch. Kielce; w aktach pisany także jako Szczepan Artwiński (Pam. Jerzm.; MK Kielce: Katedra; Wikipedia); ż. (1891 Warszawa) Maria Elżbieta Sokalska (ok. 1870-po 1902), c. Walerego i Eufemii Pozowskiej; w aktach także: Sokolska; ślub w parafii św. Aleksandra (MK Warszawa: św. Aleksander); dzieci: Eugeniusz, Irena, Janina.

Źródła: Pam. Jerzm.; MK Kielce: Katedra; Wikipedia; T. Gajl, Herbarz polski online.