Golian

Golian h. Chorąbała (oraz h. Dębno, Nałęcz, Paprzyca, Przerowa, Wczele), vel Goljan, Golyan, Golijan, licznie rozrodzeni, od XVI wieku zaczęli używać także nazwiska Goliański vel Goljański. 

Nazwisko Golian wywodzi się zapewne od imienia Jan (utworzone na podobnej zasadzie jak staropolskie Tworzyjan), chyba od „Goły (Goli) Jan” i tak pierwotnie funkcjonowało.

Według dawnych autorów, w 1397 r. Golianowie pisali się „z Golianowic”, w woj. mazowieckim. Wieś Golianowice obecnie pod taką nazwą nie istnieje. Być może są to dzisiejsze Goliany (G. Wielkie i Małe, czyli Golianki), które były tak nazywane już w XV i XVI wieku i gdzie Golianowie mieli swoje części dziedziczne. Wieś Goliany leży w pow. grójeckim, w parafii Błędów, a wcześniej należała do parafii Jasieniec. 

Boniecki zalicza większość Golianów do herbu Przerowa, zaś według Niesieckiego i Uruskiego, byli oni herbu Nałęcz. Chorąbała jest starym herbem, lecz mało znanym, z tego względu jest bardzo prawdopodobne, że Golianowie przeszli do bardziej znanego Nałęcza. W Golianach musiała mieszkać drobna szlachta należąca do różnych rodów, reprezentowanych przez różne herby. Oprócz Chorąbały, Nałęcza i Przerowy, wymienia się Bończę, Dębno, Paprzycę i Wczele.

Golianowie używali dla rozróżnienia rozmaitych przydomków, takich jak: Białek (Białkowicz), Biernat (Biernatek), Burek (Burkowicz), Dominikowicz, Dula, Dziedzic, Grzegorzkowicz (Grzegorczyk), Kurek (Kurkowicz), Łagodka, Mroczek, Piętka, Sekuta, Szczepankowicz, Szczudlik, Świgoń, Wojdal, Zamieta, Ziemianin (Ziemianowicz, Adamczyk Ziemianin).
Golianowie podpisali elekcje 1674 i 1697 r. z woj. rawskim i ziemią czerską. Kacper Golian, skarbnik rawski 1790 r.

Od Golianów herbu Nałęcz pochodzą Skomorowscy tegoż herbu. Ich protoplasta, Jan Golian herbu Nałęcz, został pierwszym dziedzicznym wójtem Grabowca, w ziemi chełmskiej. W 1397 r. ks. Ziemowit IV uposażył Goliana wsią Skomorochy i gruntem zwanym Piaskowcem. Jego potomkowie od nazwy wsi Skomorochy przyjęli nazwisko Skomoroski, później Skomorowski. Skomorowscy pisali się z Goljanowic, następnie na Skomorówce, oraz na Skomorochach Wielkich i Małych, przy czym te ostatnie wsie położone są w ziemi grabowieckiej, powiat Hrubieszów, parafia Grabowiec.

Na Golianach dziedziczyli także Belscy h. Przerowa, wywodzący się się z Belska in. Bedlska, w pow. grójeckim. Możliwe, że niektórzy z nich przyjęli w XVI wieku nazwisko Golian.

Genealogia
(osób: 68)

• CECYLIA Justyna Golian h. Nałęcz, voto Wagner (1863-1942), c. Rocha i Natalii Lewińskiej h. Brochwicz; w aktach także: Goljan; ur. Zawady, pow. warszawski, zm. Warszawa, lat 78, uwagi: wdowa (MK Warszawa-Wawrzyszew: św. Maria Magdalena); m. (20 IX 1881 Warszawa) Józef Tadeusz Szymon Wagner h. Newlin (28 X 1848-p. 1942), s. Henryka i Teresy Skwarczyńskiej; razem z ojcem wylegitymowany ze szlachectwa w Królestwie Kongresowym 1848 r. z herbem Newlin, zapisany do ksiąg szlachty guberni lubelskiej (Szl. Król.; Sęcz.); ur. Babin, ówczesna gubernia lubelska, parafia Janowiec (MK Janowiec); ślub w parafii Wsz. Św., miejscowość: Warszawa (MK Warszawa: Wsz. Św.).

• JÓZEF Golian h. Nałęcz (ok. 1794-po 1828), s. Michała i Salomei Chojnackiej h. Trzaska, naczelnik poczty w Piotrkowie Trybunalskim, wcześniej w Rawie Mazowieckiej a także w Grójcu? (MK Warszawa: św. Jan); ur. prawd. Kompina, parafia Kompina, pow. Łowicz (MK Kompina); ci Golianowie byli właściwie herbu Chorąbała; ż. (13 XI 1817 Czersk) Tekla Kowalewska (ok. 1800-1875), c. Jana i Teresy Malinowskiej; w aktach także: Kowalska; zm. Rawa Mazowiecka (MK Rawa); ślub w parafii Czersk, obecnie pow. Piaseczno, woj. mazowieckie, miejscowość: Czersk (MK Czersk); dzieci: Roch.

Źródła: Bon. t. 6/187-191; Bork. Sp. 104; Elekt. t. 1/96, 2/59; Nies. t. 4/171; Szl. Król. t. 1/64; Urus. t. 4/238-239; Żern. t. 1/290; A. Wolff, Mazowieckie zapiski herbowe, s. 280, 360.