Pszczółkowski

Jastrzębiec

 

Szeliga

 

Pszczółkowski h. Jastrzębiec (oraz h. Szeliga), vel Pszczołkowski, Pszczułkowski, Pszczółkoski etc., rodzina mazowiecka licznie rozrodzona, drobna szlachta pisząca się z Pszczółek i Purzyc.

Wywodzą się ze wsi Pszczółki w ziemi ciechanowskiej, powiat przasnyski, parafia Grudusk. Przedstawiciele tego rodu notowani są w Metryce Księstwa Mazowieckiego od początków XV wieku. Nazwisko ich było pierwotnie zapisywane w zlatynizowanej formie de Pczolky, potem de Psczolki, de Pszczółki. 

Na początku XV w. występowali równocześnie z przydomkiem de Dzarnowo. Wieś Dzarnowo, a co najmniej od połowy XVI wieku Wiśniewo-Dziarnowo położone jest również w parafii Grudusk i sąsiaduje z Pszczółkami od północy. Z początkiem XVI w. powstało nazwisko w formie przymiotnikowej Psczółkowski, a później Pszczółkowski. 

Gniazdo rodowe, wieś Pszczółki wobec rozrodzenia się Pszczółkowskich uległo podziałowi na Pszczółki Górne (znane też jako Pszczółki Stępne), Pszczółki Czubaki, Pszczółki Szerszenie i Pszczółki Golanki. Sporadycznie wzmiankowane są też Pszczółki Wiończyki i Pszczółki Dziarnowo. 

Na początku XVII w. ród podzielił się na kilka gałęzi, m. in. 1) na Pszczółkach-Szerszeniach i Pszczółkach-Golankach, 2) na Pszczółkach-Górnych, 3) na Pszczółkach-Czubakach i Ślasach-Wielodrożu w parafii Bogate), 4) na Kołakach Wielkich oraz 5) na Kakach-Mroczkach, par. Krzynowłoga Mała. 

Ze względu na duże rozrodzenie Pszczółkowskich w parafii Grudusk, poszczególne gałęzie dodatkowo używały dziedzicznych przydomków takich jak Bladziak, Czubak, Figura, Narogi, Strusin, Trąbka, Wiończyk, Wnuk, Zima, Żyra.

Przynależność herbowa Pszczółkowskich nasuwa wiele wątpliwości, gdyż dawne herbarze nie podają ich herbu, a dodatkowo w XVII i XVIII w. wiele szlachty z okolic północnego Mazowsza po prostu zapomniało swych herbów. Istnieje zapiska herbowa z 1512 r. stwierdzająca, że szlachetny Jan de Pszczółki, klejnotnik szlachetnego Pawła de Wiśniewo z parafii Grudusk, był herbu Szeląga. 

W nieopublikowanym opracowaniu Wielądka podano herb Rawicz, natomiast Jastrzębiec, jako herb Pszczółkowskich pojawia się po raz pierwszy w 1844 r., gdy przed Heroldią Królestwa Kongresowego wylegitymował się ze szlachectwa Antoni Pszczółkowski (1797-1853), z gałęzi na Pszczółkach Górnych. 

Genealogia
(osób: 71)

• SEWERYN Pszczółkowski h. Jastrzębiec (1777-1855), s. Pawła i Jadwigi Bukowskiej, dziedzic części wsi Pszczółki Górne w pow. przasnyskim; wylegitymował się ze szlachectwa w Królestwie Kongresowym 1853 r. z herbem Jastrzębiec; ur. Pszczółki Górne par. Grudusk (Urus.; Sp. Szl.; MK Grudusk); ż. (1809 Łysakowo) Wiktoria Czepczyk-Stryjewska (ok. 1787-po 1824), c. Kazimierza i Marianny Ropelewskiej h. Suchekomnaty; ur. Stryjewo, par. Łysakowo; ślub w parafii Łysakowo, obecnie woj. mazowieckie, miejscowość: Stryjewo, uwagi: on kawaler, ona panna (MK Łysakowo); dzieci: Leonard, Ignacy, Józef.

• STEFANIA Waleria Teofila Pszczółkowska h. Jastrzębiec (ok. 1850-po 1889), c. Franciszka i Józefy Kosko; m. (1871 Jeziórka) Zdzisław Franciszek Daszewski z Pniew h. Mścigniew (1848-1908), s. Aleksandra Jakuba i Bronisławy Filipiny Ryks vel Ryx h. Pierścień; ślub w parafii Jeziórka, obecnie woj. mazowieckie (MK Jeziórka); dzieci: m. in. Janina Wanda Daszewska (1889-1931).

Źródła: Bork. Spis 343; Nies.; Urus. t. 15/68; Żern. t. 2/247; Wojciech Wielądko, Genealogia domu starożytnego wielmożnych na Pszczółkach Pszczółkowskich, ok. 1805; Informacje Adama A. Pszczółkowskiego online.